Beyincik
Beyincik, vücudumuzdaki denge organlarından, beyin sapı arkasında, serebral hemisfer altında yerleşen erik büyüklüğünde olan ağırlığı 150 gram gelen bir organdır. Buna küçük beyin ya da serebellum da denir. Büyüklüğü beynin %10 kadarı olsa da beyin nöronlarının yarısını içerdiği düşünülür. Çünkü ana içeriği granül hücreleridir. Beyinciğin ilk işlevi motor çıkışına geri bildirim ve ayar sağlamaktır.
Bunun dışında vücudumuzun bölümlerinin sezgisel haritasını çıkaran proprisepsiyon duygusu yani vücutta oluşan bilinç ve istem dışı hareket algısıyla alakalıdır. Eğer bu duygu olmasaydı, karanlıkta yürürken dengeyi sağlayamazdık. Aynı zamanda bacaklarımızın yeri hakkında sezgisel hissimiz olmazdı. Beynin alanları gibi beyincikte tek işlevle alakalıdır. Fakat bazı nöral görüntüleme yöntemleriyle, pozitron emisyon tomografisi sayesinde müzik, dil gibi bazı duyusal işlevlerde ve dikkat gerektirecek işlerde de beyinciğin fonksiyonel olduğu belirlenmiştir.
Beyincik bölümleri
Beyincik iki yan lob ve bunları ortada birleştiren vermis cerebelli kısımlarından meydana gelir. Beyincikte 3 ana lob yer almaktadır. Beyinciğin lobları beyin lobları gibi sağ lob vücudun solunu, sol lob vücudun sağını yönetmez. Aksine beyinciğin sağ lobu vücudun sağını, sol lobu da vücudun sol tarafını yönetir. Beyincik hem üzerinde bulunan koruyucu zarla hem de kafatasıyla koruma altındadır. Kafatasında sabit durmakta ve kolayca hasar almamaktadır.
Lotus cerebelli anterior: Beyinciğin bu lobu üst ön tarafında yer alır ve önden görülebilir.
Lobus cerebelli posterior: Vermis cerebelli kısmının uvula, pyramis, declive, tuber vermis, folium vermis kısımlarını ve iki yan lobun lobulus simplex, lobulus semilunaris inferior, semilunaris superior, lobulus bivanter, lobulus paramedianus, tonsilla cerebelli bölümlerini meydana getirir.
Lobus flocculonodularis: Vermis cerebelli bölümünün nodulus vermis bölümüyle iki yan lobun flocculos ile pedunculus flocculi kısımlarını meydana getirir.
Beynin diğer alanları gibi beyincikte hücresel anlamda benzersiz bir yapıya sahiptir. Burada bulunan hücreler oldukça düzenli olarak dikey şeklinde birbirleriyle üç boyutlu ağ gibi organize olmuştur. Bu özelliği sayesinde hücreler boyanabilir ve mikroskop altında kolaylıkla incelenebilir. İnsanlarda beyincik zarar görürse, yaşamlarına devam edebilir. Ancak buradaki hasar nedeniyle garip yürüyüşler, zayıf motor kontrolü, güç kaybı ya da artışı, hızla yapılması gereken hareketleri yapmakta güçlük, değen hareketleri yapmada zorlanma gibi sorunlar yaşanır.
Beyincik işlevleri nelerdir?- Kol ve bacak kaslarının birbiriyle uyum içinde çalışmasını sağlar.
- Vücuttaki aktif hareketlerin dengeli şekilde yapılmasını sağlar.
- Kol ve bacak kaslarının çalışma derecesi düzenlenir.
- İç kulakla birlikte vücutta yürümenin dengeli şekilde olmasını sağlar.
Beyincik öğrenilen hareketin yeniden yapılması gerektiğinde, beyne gerek kalmadan bunu yapmayı sağlar. Öğrenme sırasında beyne gerek duyulan bazı hareketler daha sonradan beyinciğe devredilmektedir. Bu tür hareketler tenis oynama, dans etme, yürüme gibi kalıplardır. Böyle öğrenilen hareketlerin tekrar edilmesi, aynı bilgisayarların işlevine benzer. Bilgisayar gibi kurulan program tekrar edilir. Beyin hareketi öğrenir, beyincik tekrar edilmesini sağlar. Eğer hareket unutulursa, burada beyin devreye girer.
Beyincik alkol gibi maddelerden direkt olarak etkilenir. Alkolün etkisi beyinciğin işlevlerini bozar, kişinin hareketlerinde dengesizlik başlar. Kas hareketleri, denge kontrol edilemez. Bu nedenle insanlar sarhoş olduğunda yürüme, denge bozukluğu ortaya çıkar.
Beyincik doğum travmaları, beyin kanaması, beyincik enfeksiyonları gibi etkenlerde olumsuz etkilenir. Bu tür durumlarda beyincik işlevlerinin bir kısmını ya da tamamını yapamayabilir, istem dışı davranışlar sergilenebilir.
19.01.2024 11:30:44
Beyincik ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
